Over met je ogen rollen bij 'soft gedoe', waarom zoveel mensen dat ervaren en hoe dat kan veranderen.
Voel je kuiten
Verspreid over het lokaal, als losse eilandjes, staan mijn medestudenten en ik. We worden gevraagd onze ogen te sluiten. Hè gatsie, m’n ogen dicht, dat wordt wat. Terwijl mijn medestudenten wat ongemakkelijk - maar volgzaam - gehoorzamen, horen we na een korte stilte uit de richting van de gastdocent:
‘Voel je voeten... voel hoe ze stévig staan op de grond.’
Ik doe m’n best niet in de lach te schieten, het kost moeite. De gêne hangt bijna tastbaar tussen de studenten in. Hier en daar een snuivend geluid, geschuifel over de vloer.
Ik doe m’n best niet in de lach te schieten, het kost moeite.
‘Voel… je enkels…’.
Het is onmogelijk m’n ogen dicht te houden. Voorzichtig gluur ik door mijn oogharen heen naar de vrouw die ons de aanwijzingen geeft. Kort, saai, grijs haar. Kleurloze kleding. Een serieuze blik op haar gezicht. De ogen plechtig dicht.
‘Voel… je kúiten.’
M’n kuiten voelen, m’n kuiten voelen, oké. Pfff. Ik heb helemaal geen zin om m’n kuiten te voelen. Wat een zweverig geleuter dit. Mijn buurvrouw rechts vindt dat ook, want op het moment dat we elkaar door onze wimpers met perfecte timing even aankijken kunnen we een lachsnik niet inhouden.
‘Voel… je knieën…’
We rollen met onze ogen - nu onbeschaamder met onze ogen open, aangemoedigd door elkaars scepsis. Wat is dit voor een onzin. Moeten we hier nou betere maatschappelijk werkers van worden?
Terwijl de vrouw stug doorgaat neemt het rumoer en gegiechel langzaam in volume toe. Er zijn kennelijk meer studenten die er zo over denken als wij.
We rollen met onze ogen - nu onbeschaamder met onze ogen open.
Bureau Jeugdzorg
Dit was een jaartje of dertien geleden en nu denk ik: arme vrouw. Wat moest ze aan met dat clubje emotioneel onderontwikkelde passief-agressieve adolescenten...
We deden een workshop Gestallttherapie tijdens een ‘terugkomdag’ in jaar drie van de HBO opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, het jaar dat je fulltime stage loopt. Ik deed dat in de Jeugdbescherming, waarbij het mijn taak was om te helpen bij het uitvoeren van uitspraken gedaan door de kinderrechter. Uithuisplaatsingen, ondertoezichtstellingen, en meer van dat soort niet zo gezellige dingen.
Ik wilde graag een 'lekker uitdagende' stage, dus het ‘gedwongen kader’, zoals dat in hulpverleningsland heet, leek me wel wat. Maar nu ik er op terugkijk was mijn stage veel te heftig voor mijn gevoelige hart en paste het werk binnen een gedwongen kader totaal niet bij me. De mensen die ik zag en verhalen die ik hoorde grepen me aan en ik nam ze mee naar huis – niet de mensen, wel de verhalen. Ook voelde ik me absoluut niet capabel om mijn hoofd boven water te houden in het bureaucratische jeugdzorgsysteem, waar zoveel collega’s op hun laatste krachten hun overvolle caseload bevochten (en nog steeds bevechten).
Ik wilde graag een 'lekker uitdagende' stage, dus het ‘gedwongen kader’ leek me wel wat.
Eigen schuld, doorbijten
Als ik de interne strijd tijdens dat stagejaar zou samenvatten, dan zou ik zeggen: ‘Eigen schuld en doorbijten, je hebt er zelf voor gekozen’. En daar liet ik het bij. Ik beet door tot het eind van het jaar. Zoals ik doorbeet bij elke studie die ik ooit ben begonnen. Doorbijten is goed. Opgeven is zwak.
Wat m'n lijf me vertelde
Als ik tijdens deze terugkomdag de Gestalltmevrouw wat serieuzer had genomen, dan had ik heel interessante dingen kunnen leren over hoe ik me op dat moment voelde.
Over hoeveel stress ik had in m’n lijf en hoe moe ik was van het zware jaar dat er bijna op zat.
Over de angst die regelmatig omhoog kroop in m'n middenrif en zich vastzette tussen 'mn schouders.
Over de vlekken in m’n nek die ik had als ik bij een officieel gesprek aanwezig moest zijn als gezinsvoogd. Hoe erg ik ook probeerde zeker over te komen, die verrekte vlekken verraadden me soms genadeloos.
Die verrekte vlekken verraadden me soms genadeloos.
En over hoe erg ik in de war raakte en hoe m’n hart begon te bonzen van ouders die agressief of boos tegen me deden - iets wat ik ook zou doen als ik hen was.
En hoe ik elke zondagavond met het lood in de schoenen dacht aan de volgende dag en met een knoop in m’n maag de weken aftelde tot dit vermaledijde stagejaar voorbij zou zijn.
Maar ja, ik haalde prima cijfers en kwam netjes opdagen.
Keihard huilen
Maar daar in het klaslokaal rolde ik met mijn ogen, voelde me ongemakkelijk en deed ik giechelig met mijn medestudenten.
Nu zie ik waarom.
Als ik toen serieus had meegedaan met de oefening - was ik waarschijnlijk keihard gaan huilen.
En het allerlaatste wat ik wilde was keihard huilen. Alles in me verzette zich tegen zwakte en het voelen van ongemak, angst en verdriet. Het zou te overweldigend zijn om het op die plek, in die setting te voelen.
Een prima manier om mijzelf te beschermen.
En het allerlaatste wat ik wilde was keihard huilen.
Inmiddels heb ik veel geleerd over hoe belangrijk het is om goed op te letten hoe je je voelt. En om vriendelijk en mild voor jezelf te zijn, in plaats van door te bijten. Onze emotionele en mentale gezondheid hangt af van of we kunnen dealen met moeilijke emoties en stress.
'Rot op met je zelfcompassie'
Het hoe en waarom – de theorie – daarvan leerde ik tijdens mijn opleidingen, in therapie en in honderd boeken. Maar ook al ‘weet’ ik dat allemaal, mijn beschermingsmechanisme van ‘eigen schuld, gewoon doorbijten’ is nog regelmatig actief. Vooral als ik veel teveel van mijzelf eis, er chaos in mijn hoofd en agenda is en ik steeds het gevoel heb dat ik tekortschiet. (Geïnteresseerd in verdieping op dit thema? Check het boek van Aundi Kolber: Try Softer.)
Mijn beschermingsmechanisme van ‘eigen schuld, gewoon doorbijten’ is nog regelmatig actief.
En dan denk ik soms zelfs: ‘ROT OP MET JE ZELFCOMPASSIE’ en lijkt de enige manier om de uitgang te vinden: me met brute kracht een weg vreten door de stress. ‘Eigen schuld. Doorbijten. Als ik nu doorvecht, is het straks voorbij.’
En nog steeds - eerlijk is eerlijk - heb ik een haat/liefde verhouding met huilen. Maar ik heb de helderheid en opluchting gevoeld die er komt van een stevige huilbui, als een opklarende lucht na stevig onweer. Tranen zijn soms de sleutel om van het slot te gaan.
Tranen zijn soms de sleutel om van het slot te gaan.
Boosheid en irritatie als quick fix
Maar voor mij veranderde er pas echt iets toen ik besefte: als ik niet voel wat er klote is, dan voel ik ook niet wat er fijn is.
Als ik niet voel dat ik bang ben. Dan voel ik ook niet dat ik blij ben.
Als ik niet voel dat ik verdrietig, teleurgesteld, wanhopig of overweldigd ben, dan voel ik ook niet dat ik gelukkig, tevreden, hoopvol of uitzinnig ben.
Maar vaak als we ons (zo) kwetsbaar voelen, is boosheid een mooie tijdelijke quick fix om de kwetsbaarheid niet te voelen.
Zoals Amanda Helt Opelt zo mooi zegt: ‘The world has done a thorough job of teaching us to be angry. It has not done such a good job of teaching us to be sad.’ –
Soms lijkt het makkelijker om boos te zijn of met je ogen te rollen. Alles beter dan om de pijnlijke spanning in je keel te voelen die je vertelt dat je gewoon ontzettend verdrietig bent.
Soms lijkt het makkelijker om boos te zijn of met je ogen te rollen.
Ex-pressie
Maar in dat verdriet schuilt vrijheid. Om echt te zijn. Ik vind dat zo leuk aan het woord expressie. EX-PRESSIE. Geen DRUK meer. Geen onderdrukte gevoelens die er niet mogen zijn, maar toelaten dat het leven imperfect is, dat we imperfect zijn en dat we niet altijd de kracht hebben om door te bikkelen.
En vaak… als we daar durven komen, als we die deur durven openen, dan blijken als die grote, enge gevoelens veel minder groot en eng dan we dachten. Het bleken de enorme schaduwen van een stel onooglijke monstertjes.
En ook nog monstertjes die we heel hard nodig hebben om een waardevol leven te leiden.
Het bleken de enorme schaduwen van een stel onooglijke monstertjes.
Lef.
Maar eerlijk is eerlijk, er is wel lef voor nodig. En we kunnen dit niet alleen. We hebben mensen nog die we kunnen vertrouwen, waar we soms wat lef van mogen lenen. Die ons laten weten dat het goed komt, dat er van ons gehouden wordt en dat we allemaal een beetje aan het aanklooien zijn.
Dat zou ik willen zeggen tegen de Heleen van dertien jaar geleden.
Neem je tijd. Maar ga het avontuur aan. Het gaat je heel veel brengen.
Meer connectie met jezelf, wat je verlangt en wat je voelt. Meer toegang tot je creativiteit. Meer genieten. Meer verbinding met anderen, met je zoontje dat je over een jaartje of tien in je armen gaat sluiten. Meer focus, minder afleiden en verdoven. Minder vage onrust. Een opener hart. Gevoeliger voor pijn én liefde.
De pijn kan je aan. De liefde, daar kun je niet zonder.
It's up to you.
De pijn kan je aan. De liefde, daar kun je niet zonder.
Herken je hier iets van?
Ongemak als het ‘soft’ wordt?
Cynisch worden.
Je ogen rollen.
Een grap maken.
Doorbijten?
Veroordeel het niet. Het heeft je overeind gehouden!
Geef jezelf tijd om je hart een beetje te laten weken.
Met dit soort dingen helpt het niet om door te bikkelen – hoe irritant soms ook, I know.
Wat je kunt doen:
Start a conversation. Praat eens over dit thema met iemand die je vertrouwt.
Schrijf een brief naar jezelf met een advies aan jezelf over dit thema, vanuit de meest compassievolle persoon die je je kunt voorstellen. Geloof me, er gebeurt dan iets heel bijzonders.
Dit filmpje van Brené Brown kijken. Het heeft bij mij 8 jaar geleden de deur geopend naar een nieuwe wereld. No kidding.
En als je wat hulp kan gebruiken bij het verkennen van die nieuwe wereld - wat absoluut normaal is - dan kun je altijd een gratis en vrijblijvende afspraak met me inplannen, direct in mijn agenda. Ik weet uit ervaring dat het heel fijn kan zijn.
Ik bied online coaching en counseling aan, via Teams, afgestemd op wat jij nodig hebt, vanuit de principes van zelfcompassie en Acceptance & Commitment Therapie (ACT).
Join the conversation op Instagram! @komtevoorschijn